Dağıntılar altından sağ çıxanlar niyə ölür? - Zəlzələdən də dəhşətli KRAŞ SİNDROMU

Son günlər dünya gündəmini zəbt edən Türkiyədə baş vermiş zəlzələ minlərlə insanın həyatına son qoymaqda davam edir.

Zəlzələlərin törətdiyi fəsadlardan başqa, insanları dəhşətə gətirən daha bir fakt isə dağıntılar altından sağ çıxarılan şəxslərin bir neçə saat sonra ölməsidir. Hətta bəzi hallarda bu ölümlərin sayı zəlzələ anında qeydə alınan ölüm sayından çox olur.

Türkiyədə baş verən dağıdıcı zəlzələdə indiyədək təxminən 2000 insan dağıntılar altından çıxarıldıqdan sonra həyatlarını itirib.

Mütəxəssislər bunun səbəbini Sıxılma Sindromu ilə (Kraş) əlaqələndirirlər.

İngilis sözü olan "Crush" əzmək deməkdir. Əzilmə zədəsi yalnız travmanı təsvir edir. Zəlzələ zamanı bütün xəsarətlərin təxminən 2%-dən 5%-ə qədər əzilmə sindromunun baş verəcəyi və bu sindroma yoluxanların təxminən yarısında kəskin böyrək çatışmazlığı olacağı proqnozlaşdırılır.

Bəs kraş sindromu nədir və necə yaranıb?

Kraş - uzunmüddətli sıxılma sindromu...

OXU24.COM  lent.az-a istinadən bildirir ki, bədənin hər hansı bir hissəsinin 2-4 saat və ya daha çox sıxılması nəticəsində zədələnmiş yerdən distalda yerli qan dövranının pozulmasına və yumşaq toxumaların dağılmasına Kraş, yəni uzunmuddətli sıxılma sindromu deyilir.

Bu sindrom ilk dəfə 1918-ci ildə Birinci Dünya müharibəsi zamanı fransız cərrah Kenyu (E. Quenu, 1918) tərəfindən meydana gəlib. 1941-ci ildə İkinci Dünya müharibəsi dövründə, alman təyyarələri tərəfindən Londonun bombalanması zamanı qurbanların müalicəsində iştirak edən İngilis alimi Bayuoters (E. Bywaters) bu sindromu araşdırılması zamanı nozoloji müstəqil bir vahid olaraq təcrid edib.

Sindromun əsas kliniki əlamətləri sıxılmış toxumalar azad olduqdan sonra başlayır. Belə ki, uzunmüddətli sıxılma sindromu toxuma və üzvlərdə baş vermiş zədəyə görə bu qaydada təsnif olunur:

toxumanın sıxılma növünə görə (sıxılma, əzilmə);

yerləşməsinə görə (yuxarı, aşağı ətraflar, çanaq, qarın, döş);

müştərəkliyinə görə (örtük toxumaların cırılması, sınıqlar, damar, sinir, daxili üzvlərin, baş-beyin və onurğa beyin zədələnmələri ilə);

qarışıqlığına görə (yanıq, donma, şüalanma, zəhərləyici maddələrin iştirakı ilə);

dərəcəsinə görə (yüngül, orta, ağır);

dövrünə görə (sıxılma, erkən şok, böyrək çatışmazlığı, gecikmiş fəsadlar və sağalma);

fəsadlarına görə (ətrafların, daxili üzvlərin sıxılması, irinli infeksiyanın inkişafı).

Ən sonda irinli fəsadların müalicəsi aparılır, ikincili tikişlər qoyulur və göstərişlərlə dənəvər toxumalı (qranulsiya ilə örtülmüş) yara səthlərinə dəri köçürülür.